William of Ockham วิลเลียมแห่งอากเคิม

ผู้แต่ง : เอนก  สุวรรณบัณฑิต

ผู้ปรับแก้ :  กีรติ  บุญเจือ

วิลเลียมแห่งอากเคิม 1295-1360 เป็นชาวอังกฤษ เกิดที่อากเคิม (Ockham or Occam) ในจังหวัดเซอร์เรย์ (Surrey) เข้าถือพรตในคณะแฟรงเสิสเคิน เรียนที่ออกซ์ฟอร์ด ปี ค.ศ. 1324 ถูกเรียกตัวไปสอบสวนที่อาวิญองในข้อหาสอนนอกรีต ดีวเรินด์ซึ่งอยู่ในคณะกรรมการได้พยายามช่วยไว้ ปี ค.ศ. 1327 คณะแฟรงเสิสเคินถูกสันตะปาปาจอห์นที่ 22 กล่าวหาว่าปฏิบัติความยากจนไม่ถูกต้อง (ดูข้อ 22)

มหาธิการพร้อมกับอากเคิมและผู้ร่วมใจพากันหนีไปพึ่งจักรพรรดิลุดวิกแห่งบาวาเวีย  เพื่อต่อต้านการแทรกแซงของสันตะปาปาและคว่ำบาตรด้วยกันในปีต่อมา  อาเคิมยึดเอามีวนิกเป็นศูนย์กลางเผยแผ่ความคิดของตนจนถึงมรณกรรม  ปรากฏว่ามีผู้สนับสนุนและถ่ายทอดเจตนารมณ์ต่อ ๆ มาจนกลายเป็นขบวนการอากเคิมซึ่งมีอิทธิพลอย่างกว้างขวางในยุโรปอยู่ระยะหนึ่ง  ซึ่งเราจะพิจารณากันในตอนต่อไป

ปฏิบัติการของอากเคิมนับว่าเป็นตัวอย่างและการกรุยทางให้การปฏิรูปศาสนาคริสต์ในเวลาต่อมา

อากเคิมมีความเห็นว่า  ปรัชญาอัสสมาจารย์ในขณะนั้นผิดพลาดขั้นพื้นฐานในการพยายามเอาปรัชญาของเอเริสทาเทิลมาสร้างระบบความคิดของคริสตศาสนาในลักษณะของลัทธิสัจนิยม  ความผิดพลาดดังกล่าวจำแนกได้เป็น 2 ประเด็น ประเด็นแรกก็คือ ความคิดของเอเริสทาเทิลมิได้เป็นแบบสัจนิยมและเอเริสทาเทิลเองมิได้คิดจะสร้างระบบความคิดแต่ประการใด  ส่วนประเด็นหลังก็คือการสร้างระบบความคิดไม่ใช่ลักษณะของคริสต์ศาสนา  จึงนับได้ว่า อากเคิมเป็นนักวิจารณ์เต็มตัว  และวิจารณ์ถึงรากถึงโคนทีเดียว

ผลก็คือ ทำให้ระบบปรัชญาที่ชาวคริสต์ได้พยายามสร้างกันขึ้นมาเป็นเวลาหลายศตวรรษสั่นคลอนไปทั้งระบบและทุกระบบ  นับเป็นผู้จุดไฟให้เกิดขบวนการปรัชญาต่อมามากมายในทุกแง่ทุกมุมแห่งความคิดของมนุษย์มาจนทุกวันนี้  เราจะพิจารณาแง่วิจารณ์ของอากเคิมก่อนในตอนนี้  แล้วจะศึกษาขบวนการที่จะค่อย ๆ เกิดขึ้นและลุกลามใหญ่โตขึ้นราวกับดอกเห็ดต่อไป