second paradigm of ancient Greece กระบวนทรรศน์ที่ 2 ของกรีซ
ผู้แต่ง : เอนก สุวรรณบัณฑิต
ผู้ปรับแก้ : กีรติ บุญเจือ
สมัยมหากาพย์ (ก.ค.ศ.1200-600) ได้มีการเรียบเรียงวิจารญาณแรก ๆ ของชาวกรีกโบราณคือ คัมภีร์มหากาพย์ 2 เล่มของโฮเมอร์ (Homer ศต. 9-8 ก.ค.ศ.) และคัมภีร์ว่าด้วยการกำเนิดเทพของฮีเสียด (Hesiod ศต. 8 ก.ค.ศ.)
คัมภีร์ทั้ง 3 นี้แหละคือคัมภีร์ของศาสนากรีกโบราณ แสดงให้เห็นคำถามของชาวกรีกตอนเริ่มยุคโบราณว่า คล้ายคลึงกับคำถามของชาวชมพูทวีปสมัยเริ่มต้น คือมีคำถามว่า ทำไมพลังธรรมชาติจึงขัดแย้งกันและลบล้างกัน คำตอบก็คล้ายคลึงกัน คือว่า เพราะมีเทพเจ้าหลายองค์ประจำพลังต่าง ๆ ของธรรมชาติ
ชาวกรีกเชื่อว่ามีเทวราชเหมือนกัน คือ เทพเซอุสหรือซูส (Zeus) ต่อจากนั้นคำถามของชาวกรีกโบราณก็แยกทางกับคำถามของชาวชมพูทวีป คือ แทนที่จะสนใจค้นคว้าเกี่ยวกับเทพต่อไปดังในสมัยสำนักทั้งหกของอินเดีย ชาวกรีกโบราณกลับสนใจค้นคว้าเกี่ยวกับธรรมชาติโดยไม่อ้างถึงเทพ
