Sanchez, Francisco ฟรันซิสโค ซานเคซ
ผู้แต่ง : กันต์สินี สมิตพันธ์
ผู้ปรับแก้ : กีรติ บุญเจือ
Francisco Sanchez ฟรันซิสโค ซานเคซ(Francisco Sanchez 1552-1632)ชาวโปรตุเกส เดิมเรียนแพทยศาสตร์จากมหาวิทยาลัยบอร์โดซ์ในประเทศฝรั่งเศส ไปหาความรู้เพิ่มในอิตาลี สนใจลัทธิวิมัตินิยมเป็นพิเศษ สอนทั้งแพทยศาสตร์และปรัชญาที่มงเปลลีเอร์และตูลุส เขียนหนังสือยกย่องลัทธิวิมัตินิยมชื่อว่า ไร้ความรู้ (ลต. Quod Nihil Scitur = That Nothing is Known) ย่อจากชื่อเต็มว่า ว่าด้วยวิชาอันสูงส่งและพื้นฐานแรกสากลไม่มีอะไรรู้ได้จริง (ลต. De Multum Nobili et Prima Universali Scientia quod NihilScitur)
โดยชี้แจงว่า พระเจ้าแต่ผู้เดียวรู้ความจริง มนุษย์เราไม่มีทางจะรู้ความจริงได้ ต่อจากนั้นก็พยายามพิสูจน์ให้เห็นว่า การรู้ความจริงจะต้องมีความรู้อย่างสมบูรณ์ในทุกแง่ทุกมุมของความเป็นจริง เพราะความเป็นจริงทั้งหมดประสานกันแน่นแฟ้น มนุษย์เราไม่มีทางจะมีความรู้เช่นนี้ได้ เพราะเหตุผลนิรนัยที่นักปรัชญาอัสสมาจารย์ใช้กันนั้น ไม่สามารถเข้าถึงความจริง จะเข้าถึงได้บ้างก็โดยวิธีอุปนัยซึ่งก็ได้อย่างกระท่อนกระแท่นเหลือเกิน ส่วนความเป็นจริงนั้นมีแง่มุมต่าง ๆ สลับซับซ้อนยิ่งนัก จนเกินความสามารถของสติปัญญาของมนุษย์ที่จะรู้หมดทุกแง่ทุกมุมจนสังเคราะห์เข้าเป็นระบบที่สัมพันธ์กันแน่นแฟ้นได้ จะเห็นได้ว่าความคิดของซานเคซดูเหมือนจะชักชวนให้มนุษย์สิ้นหวัง แต่กลับช่วยกระตุ้นให้สนใจวิธีอุปนัยเพื่อหาความรู้ได้บ้างก็ยังดี นับว่ามีอิทธิพลต่อนักคิดสายธรรมชาติวิทยาต่อมา
