mechanicism ลัทธิจักรกลนิยม
ผู้แต่ง : รวิช ตาแก้ว
ผู้ปรับแก้ : กีรติ บุญเจือ
ลัทธิจักรกลนิยม (mechanicism) มีคำสอนรวม ๆ พอจะสรุปรวบยอดได้ว่า
1. ทฤษฎีอนุเทห์(corpuscular theory) ของสสาร ได้มีผู้นำเอาปรัชญาปรมาณูนิยมของดิมาเครอเทิสมาเผยแพร่และประยุกต์ใช้กับสภาพความรู้ใหม่ที่ไม่กล้ายืนยันถึงปรมาณูที่ตัดแบ่งไม่ได้ เป็นที่ถูกใจของนักวิชาการหัวใหม่สมัยนั้นอย่างมาก เพราะเป็นหลักการที่เอื้อต่อการทดสอบและการคำนวณ ตลอดจนการสร้างสูตรและทฤษฎีปลีกย่อยต่อ ๆ ไป เรียกได้ว่าถูกจริตและความต้องการของนักวจนศูนย์นิยมที่ต้องการเข้าใจอะไร ๆ ให้เข้าระบบเครือข่ายเป็นอย่างยิ่ง ครั้นได้มุมมองเช่นนี้แล้ว ก็มุ่งคำนวณเพื่อชี้แจงปรากฏการณ์ของโลกด้วยศัพท์ของขนาด อัตราการเปลี่ยนแปลง อัตราความเร็ว เป็นต้น
2. วจนศูนย์นิยม (logencentrism) มีความเชื่อมั่นว่าเอกภพทั้งหมดอยู่ในกล่องอวกาศที่ตายตัวและล่วงเวลาอย่างสม่ำเสมอตายตัว การดำรงอยู่และการเปลี่ยนแปลงดำเนินไปอย่างรัดกุมด้วยกฎเดียวทั่วเอกภพ กฎย่อยอยู่ภายใต้กฎที่เหนือกว่าจนถึงกฎสูงสุดที่ควบคุมทุกกฎอย่างรัดกุมเป็นระเบียบเรียบร้อย กล่าวได้ว่า ความเชื่อในระบบเครือข่ายของเอกภพและในลัทธิวจนศูนย์นิยม ถึงขั้นสมบูรณ์แบบกับลัทธิจักรกลนิยมนี่เอง
3. สสารนิยม ดิมาเครอเทิสสอนว่าความเป็นจริงมีแต่อะตอม ช่องว่างระหว่างอะตอม และพลังที่อาศัยอยู่กับอะตอมและผลักดันให้อะตอมเคลื่อนที่ไปตามทิศทางของพลัง
