Descartes’ steps of thinking ขั้นตอนการคิดแท้ของเดการ์ต

ผู้แต่ง : รวิช ตาแก้ว
ผู้ปรับแก้ : กีรติ บุญเจือ

เมื่อรับทราบสมรรถภาพของปัญญาและทราบธรรมชาติของปัญญานั้นแล้ว ก็หันมาดำเนินตามกฎของความคิดเป็นขั้น ๆ

1. อัชฌัตติกญาณ (intuition) ต้องไม่ยอมรับว่าอะไรจริง นอกจากที่ฉันรู้อย่างแจ่มแจ้ง (To accept nothing as true which I did not clearly recognize to be so)

2. วิเคราะห์ (analysis or resolution) ให้แยกประเด็นที่พิจารณาออกเป็นส่วน ๆ ให้มากที่สุดเท่าที่จะแยกได้และตามความต้องการ (To divide up each of the difficulties which I was to examine into as many parts as possible and as seemed requisite)

3. สังเคราะห์ (synthesis or composition) ให้เริ่มด้วยการหยั่งรู้ประพจน์ที่ย่อยที่สุด และพยายามดำเนินขั้นตอนเดียวกันเพื่อก้าวไปสู่ความรู้อื่น ๆ ได้ทั้งหมด (To start with the intuitive apprehension of the simplest propositions and try by retracing our path through the same steps to ascend to the knowledge of all the others.)

4. ตรวจความเรียบร้อย (checking) ตรวจตราดูให้แน่ใจได้ว่าไม่มีการข้ามขั้นตอนและดูว่าประพจน์ทุกข้อสืบเนื่องโดยจำเป็นจากประพจน์ที่ล่วงหน้ามา (To make sure that no step is omitted and that each succeeding proposition really does follow from the preceding one.)