Descartes on conditions of authentic thinking เงื่อนการคิดแท้ของเดการ์ต

ผู้แต่ง : รวิช ตาแก้ว
ผู้ปรับแก้ : กีรติ บุญเจือ

เดการ์ตรู้สึกว่าปรัชญาเก่าสับสนเต็มทีจึงคิดจะเริ่มต้นกันใหม่ตามแบบคณิตศาสตร์ (โดยเฉพาะอย่างยิ่งแบบเรขาคณิต) จึงเริ่มต้นด้วยวางหลักเกณฑ์ขึ้น 3 ประการ คือ

ก) ใช้เหตุผลของตนเอง แทนที่จะอ้างประกาศิต (authority)

ข) เลือกเอาแต่ความคิดที่แจ่มแจ้งและชัดเจน (clear and distinct) เท่านั้นมาคิดก่อนเพื่อหาความรู้ที่แน่นอน อะไรที่สับสนเลือนลางให้แยกไว้ต่างหาก

ค) จัดระบบความคิดที่ได้อย่างแจ่มแจ้งและชัดเจนให้เป็นส่วนหนึ่งของเครือข่าย

ในชั้นแรกเดการ์ตไม่ได้ตั้งใจจะค้นหาความจริงใหม่ ต้องการจะพิสูจน์ความจริงที่มีอยู่ให้ถูกต้องตามแบบแผน แต่แล้วก็มั่นใจว่าเมื่อได้วิธีถูกต้องแล้ว จะเป็นทางให้พบความจริงใหม่ ๆ ได้ง่าย ตามแบบการพิสูจน์เรขาคณิตของยูคลิด

ก่อนจะกำหนดวิธีคิด เราต้องยอมเชื่อก่อนว่าปัญญาของเรามีความสามารถหาความจริงและมีวิธีดำเนินการเฉพาะของมัน วิธีคิดจึงต้องผ่อนปรนให้เหมาะกับความสามารถและความสันทัดของปัญญา มิฉะนั้นปัญญาจะทำงานไม่สะดวก