Democritus on atomism ลัทธิอะตอมของเดอมาคเขรอเถิส

ผู้แต่ง : รวิช ตาแก้ว
ผู้ปรับแก้ : กีรติ บุญเจือ

เดอมาคเขรอเถิส (ศตวรรษที่ 5 ก.ค.ศ.) เป็นคนแรกที่สอนว่าสิ่งต่าง ๆ ประกอบด้วยอะตอมจึงเชื่อได้ว่า เป็นบิดาแห่งลัทธิอะตอม (atomism) ท่านแถลงว่าความเป็นจริงทั้งหลายแหล่มีอยู่ 3 อย่าง คือ อะตอม ช่องว่าง และการเคลื่อน หรือจะพูดตามภาษาสมัยใหม่ก็ว่า Being, Void, Energy (ภวันต์, สุญตา, พลังงาน)

ช่องว่างแม้ไม่เป็นอะไรเลย ก็เป็นอะไรสักอย่างซึ่งต้องมีอยู่จริง มิฉะนั้นอะตอม จะเคลื่อนไหวไม่ได้ อะตอมเคลื่อนที่ไปในช่องว่าง เพราะฉะนั้น ถ้ายอมรับว่าอะตอมเคลื่อนที่ได้ก็ต้องยอมรับว่ามีช่องว่างอยู่จริง แม้ช่องว่างจะไม่มีอะไรเลยแต่ก็เป็นช่องว่างที่มีอยู่ (Nothingness exists)

การเกิด คือ การรวมตัวของอะตอม การตาย คือ การแยกตัวของอะตอมไม่มีอะไรใหม่ ไม่มีอะไรสูญหายทุกอย่างเกิดขึ้นตามกฎเกณฑ์กลศาสตร์ คือ สสารเคลื่อนที่ไปในช่องว่างด้วยพลัง นอกนั้น เป็นสิ่งที่เราบัญญัติกันขึ้นมาเองเพื่อการสะดวกในการพูดจา ตามวาทะของเดอมาค เขรอเถิส เองว่า “โดยบัญญัติร้อน ได้ชื่อว่าร้อน เย็นได้ชื่อว่าเย็น หวานได้ชื่อว่าหวาน…. ไม่มีอะไรเป็นจริงนอกจากอะตอมและช่องว่าง”

(By convention is hot, by convention cold is cold, and by convention sweet is sweet….. There are nothing real except atoms and the voids)

ก็หมายความว่าอะตอมทั้งหลายเคลื่อนที่ตามช่องว่างด้วยกฎตายตัวนิรันดร อันจะพัฒนาไปสู่การเข้าใจเอกภพเป็นระบบเครือข่าย (network) ต่อไป