conduct

conduct ความประพฤติ

ผู้แต่ง : วราภรณ์ พงศ์ธรพิสุทธิ์
ผู้ปรับแก้ : กีรติ บุญเจือ

พฤติกรรมที่มีมโนธรรมชี้แนะ และเมื่อมโนธรรมชี้ขาด ก็ย่อมจะต้องมีการตัดสินใจเสรี (deliberation, decision) ตามมาหากตัดสินใจเลือกทำตามมโนธรรมก็เรียกว่ามีความประพฤติดี (good or moral conduct) หากตัดสินใจเลือกปฏิบัติฝืนมโนธรรมก็เรียกว่า มีความประพฤติเลว (bad or immoral conduct)

พฤติกรรม (behavior) ได้แก่ การกระทำทุกอย่างของมนุษย์และสัตว์ (บางคนถือว่าพืชก็มีพฤติกรรมได้ด้วย แต่เป็นความคิดเห็นที่ยังไม่เป็นเอกฉันท์) ถ้ามีมโนธรรมนำทางเรียกว่าความประพฤติ ถ้าไม่มีมโนธรรมเข้าแทรกแซงเรียกว่าพฤติกรรมอศีลธรรม (amoral behavior) หรืออัจริยธรรม (aethical) คือไม่มีคุณค่าทางศีลธรรมหรือจริยธรรม

ทั้งนี้ โปรดอย่าปนกันบความประพฤติผิดศีลธรรมหรือทุศีล (immoral conduct) หรือผิดจริยธรรม (unethical) ซึ่งเป็นความประพฤติที่ฝ่าฝืนมโนธรรม จึงกล่าวได้ว่าความประพฤติจะต้องเป็นการกระทำที่ดีหรือเลว จะกลาง ๆ ไม่ได้ ส่วนพฤติกรรมจะต้องเป็นการกระทำกลาง ๆ ไม่ดีหรือเลว จะตัดสินได้ก็ในแง่มีประโยชน์หรือทำความเสียหาย เป็นต้น